Temporale epilepsiechirurgie

Ingreep
Operatie kan worden overwogen wanneer behandeling met anti-epileptica onbevredigend blijft. Van alle vormen van epilepsiechirurgie wordt temporale resectie veruit het meest verricht. Voorafgaande aan de operatie moeten de eventuele afwijkende structuur en de aanvalsbeginzone zorgvuldig worden vastgesteld. Doel van de operatie is immers het verwijderen van het afwijkende gebied – een plaatselijke misvorming, tumor, geschrompelde hippocampus – met inbegrip van het gebied waar de epileptische aanvallen worden veroorzaakt. De meest verrichte ingreep is het verwijderen van het voorste deel van de temporale kwab, vanaf de temporale pool 3-4 centimeter achterwaarts.

Gevolgen voor aanvallen, bewegen en zien
Volgens de Landelijke Werkgroep Epilepsiechirurgie bij Kinderen is 76% van de kinderen na temporale operatie aanvalsvrij; bij de overige kinderen is het aantal aanvallen sterk verminderd (18%) of verminderd (6%) (Jennekens-Schinkel & Jennekens, 2008). In het algemeen neemt in de loop van jaren het percentage aanvalsvrije kinderen af, bij temporale epilepsie na 10 jaar tot ongeveer 50% (zowel bij kinderen als volwassenen( (Jeha et al., 2006).
De temporale kwab speelt geen rol bij de ondersteuning van motoriek en sensibiliteit en de verwijdering veroorzaakt dus geen verlammingen of gevoelsstoornissen. Wel wordt een verbinding (de lus van Meyer) van hersenstam naar het visuele deel van de occipitale schors onderbroken; hierdoor (tenzij de aandoening al tot de onderbreking geleid heeft, wat vaak voorkomt) kunnen kinderen niet zien in een kwart van het gezichtsveld van het tegenover liggende (contralaterale) oog. Door hoofd- en oogbewegingen passen kinderen zich snel bij dit tekort aan, veel sneller dan volwassenen.

Gevolgen voor cognitie
Vergeleken met de bevindingen voorafgaande aan operatie, blijft het IQ bij de meeste kinderen stabiel, ongeacht de hersenhelft die wordt geopereerd. Dat geldt zowel voor het verbale als het performale IQ. De scores van testonderzoek van het geheugen tonen geen opmerkelijke effecten van de operatie (zie voor literatuur overzicht Jennekens-Schinkel & Jennekens, 2008). De vertraagde taalontwikkeling van kinderen met medicamenteus moeilijk behandelbare temporale epilepsie verbetert niet maar verergert ook niet door temporale chirurgie. De verschillen in effecten van temporale resecties in linker en rechter hersenhelft voor de ontwikkeling van de taal zijn klein (de Koning et al., 2009). Dat is dus echt anders dan bij volwassenen.

Gevolgen voor gedrag
De verdwijning van aanvallen heeft in het algemeen een bevrijdend effect. Na temporale resecties verbeteren de kinderen in motorische activiteit en motorische vaardigheid; leven zonder aanvallen lijkt kinderen de kans te bieden om hun motorische mogelijkheden meer te ontplooien (van Empelen et al., 2005). Over andere effecten van temporale kwab operaties voor het gedrag bestaat nog onzekerheid.