Oorzaken van narcolepsie

1. Hypocretinedeficiëntie
Narcolepsie met kataplexie is in de regel het gevolg van een tekort (deficiëntie) in hypocretine. Hypocretine 1 en hypocretine 2 zijn verwante neuropeptiden die aangemaakt worden door zenuwcellen in het bovenste laterale deel van de hypothalamus (zie ook ENCYCL-Anatomie van de hersenen). Men neemt aan dat de hypocretinen neurotransmittors zijn. Hypocretine-neuronen sturen axonen uit naar zenuwcellen in verschillende delen van de hersenstam (zie ook ENCYCL-Anatomie van de hersenen en in de grote hersenen. Hypocretineneuronen worden verondersteld de “waaktoestand” te ondersteunen, betrokken te zijn bij de regulering van het slaap-waak ritme en de zogeheten REM-slaap te onderdrukken. Ze spelen een rol bij verschillende andere functies, waaronder die van voeding en verslaving (Kornum et al., 2011).
Normaliter is hypocretine aantoonbaar in de liquor cerebrospinalis, maar in de liquor cerebrospinalis van mensen met narcolepsie en kataplexie is dit neuropeptide in sterk verminderde mate of niet aanwezig. Dankzij onderzoek van het hersenweefsel van overledenen met narcolepsie en kataplexie is ontdekt dat de hypocretineneuronen in de hypothalamus geheel of grotendeels zijn verdwenen en vervangen door gewoekerde gliacellen. Nabijgelegen andere neuronen zijn normaal aanwezig. Een dergelijke selectieve uitval zou verklaard kunnen worden door een auto-immuunreactie, bijvoorbeeld door een antistof tegen een antigeen aan het oppervlak van hypocretineneuronen. Deze veronderstelling wordt algemeen aannemelijk geacht. De gangbare auto-immuun therapieën (behandeling met corticosteroïden of immuunglobulinen) hebben echter bij narcolepsie met kataplexie geen of geen duidelijk effect (Kornum et al., 2011; Cvetkovic-Lopes et al., 2010).
Ook sommige mensen met narcolepsie zonder kataplexie hebben te weinig hypocretine in de liquor. Mogelijk zal de kataplexie bij hen nog ontstaan als de afbraak van hyporetineneuronen voortschrijdt.
Uitval van hypocretineneuronen in de hypothalamus en overmatige slaperigheid overdag komen ook voor bij de ziekte van Alzheimer (Fronczek et al., 2011 ).

2.Een genetische afwijking
Onlangs is voor het eerst een genetische afwijking (een “missense mutatie ” in het glycoproteïne van oligodendrocyten) (zie ook ENCYCL-Anatomie van de hersenen) aangetoond bij een familiaire vorm van narcolepsie met kataplexie (Hor et al., 2011).

3.Idiopathisch
Bij de meeste kinderen en adolescenten met narcolepsie zonder kataplexie wordt geen duidelijke oorzaak gevonden. Kataplexie zou, althans bij een aantal van hen, later kunnen ontstaan.