Cognitieve werkgeheugentraining niet aanbevolen

In November 2010 verzochten Drs BJL (Berri) Gerrits en Drs WD (Wytze) van der Zwaag van BeterBrein aandacht op deze website voor "Cogmed werkgeheugentraining" (CWT). Wij ontvingen begin Juli 2011 op ons verzoek een nadere uiteenzetting over CWT van de hand van medewerkers van BeterBrein. De tekst overlapt ten dele met die in www.pearson-nl.com/nieuws, van 22 Juni 2011. Na ontvangst van de tekst vroegen wij twee externe deskundigen om een mening over de training. Onderstaand een korte samenvatting van de methode en mede op basis van de ingewonnen adviezen onze conclusies.

Waar komt CWT vandaan
CWT is ontwikkeld door Cogmed Systems AB in samenwerking met het Karolinski instituut in Zweden. Eigenaar van Cogmed AB is de internationale uitgeverij Pearson (www.pearson-nl.com/nieuws, zie 22 Juni 2011). De grondlegger van CWT is volgens Pearson de Zweedse hoogleraar Klingberg. Hij en zijn medewerkers publiceerden een reeks onderzoeken over training van het werkgeheugen (zie www.klingberglab.se). De Nederlandse versie van CWT werd ontwikkeld door BeterBrein, officiële partner van Pearson. MED in de naam van COGMED staat voor medisch en is bedoeld om aan te geven dat de CWT de grondigheid en deugdelijkheid heeft van het medisch behandelen. Wij gebruiken in het onderstaande de afkorting CWT.

Waar is CWT voor bedoeld?
Problemen met of van het werkgeheugen vormen het indicatiegebied van CWT, aldus BeterBrein (www.beterbrein.nl). De training zou bewezen effectief zijn bij kinderen met ADHD en kinderen met leerproblemen (www.beterbrein.nl /,klik op cogmed en daarna op cliënten). Uitgeverij Pearson (www.cogmed.com/nederlands) meldt dat CWT mensen helpt om hun concentratievermogen te verbeteren. Wetenschappelijk zou bewezen zijn dat CWT de controle over impulsief gedrag en het gebruik maken van complexe redeneervaardigheden verbetert.

Kosten
De software is een product van Pearson. De coaches kopen de software voor elke nieuwe cliënt/gebruiker bij BeterBrein en berekenen de prijs, circa € 400, door aan de gebruiker (www.beterbrein.nl/, klik achtereenvolgens op cogmed, behandelaars, coach worden, info coach opleiding). De coaches die de training superviseren hanteren voor het totale pakket (coaching en software) verschillende prijzen.

Conclusies
1. De behandeling is opgezet volgens erkende regels voor de systematiek waaraan leermethoden moeten voldoen.
2. Deze website betreft het neuropsychologische functioneren van kinderen met neurologische aandoeningen. Het praktische nut van CWT – de ecologische validiteit van de behandeling – is voor deze doelgroep niet duidelijk, zoals blijkt uit het volgende:
• Effect van CWT op ADHD is bij kinderen met hersenaandoeningen niet of weinig onderzocht en staat voor niet-hersenorganisch aangedane kinderen onvoldoende vast (voetnoot 1).
• De resultaten van het onderzoek over het inhiberend effect op impulsieve reacties (afremmen van overhaast handelen) en over het verbeteren van redeneren verschillen (voetnoot 2).
• Gegevens over effecten op schoolprestaties van kinderen met neurologische aandoeningen maar ook algemener op schoolprestaties van kinderen met niet neurologisch bepaalde gedragsafwijkingen konden wij niet vinden.

3. In deze website wordt CWT daarom niet nader beschreven en niet aanbevolen. Afhankelijk van de resultaten van verder onderzoek kan dat in de toekomst veranderen.

Literatuur
Beck SJ, Hanson CA, Puffenberger S, Benninger KL, Benninger WB (2010) A controlled trial of working memory training for children and adolescents with ADHD. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology 39: 825-836

Bergman Nutley S, Soderqvist S, Bryde S, Thorell LB, Humphreys K, Klingberg T (2011) Gains in fluid intelligence after non-verbal reasoning training in 4-years old children – a controlled, randomized study. Developmental Science 14: 591-801

Klingsberg T, Fernell E, Olesen PJ, Johnson M, Gustafsson P, Dahlström K, Gillberg CG, Forssberg H, Westerberg H (2005) Computerized training of working memory in children with ADHD – a randomized, controlled trial. American Journal of Child and Adolescence Psychiatry 44: 177-186

Mezzacappa E, Buckner J (2010) Working memory training for children with attention problems or hyperactivity: a schoolbased pilot study. School Mental Health 2 (4) 202-208. Published online February 23.

Thorell LB, Lindqvist S, Bergman NutleyS, Bohlin G, Klingsberg T (2009( Training and transfer effects of executive functions in preschool children. Developmental Science 12: 106-113

Voetnoten
1. Onzekere resultaten door het ontbreken van (adequate) controlegroepen, door verschil in beoordeling tussen ouders en onderwijzers, door onvoldoende uitsluiten van vooroordeel van ouders: zie Klingberg et al. 2005, Mezzacappa en Buckner 2010, Beck et al. 2010,
2. Zie Klingberg et al. 2005, Thorel et al. 2009, Bergman-Nutley et al. 2011